Energiearmoede is een urgent en structureel vraagstuk. De armoede van huishoudens die al in
energiearmoede leefden, neemt toe. Het Nibud gaf in september 2022 aan dat het voor de lage
inkomensgroepen steeds moeilijker, dan wel onmogelijk is geworden om de maandelijkse
energielasten te kunnen betalen. Naast de toename in de al bestaande armoede, neemt het aantal
huishoudens dat leeft in energiearmoede toe. Daarnaast is het voor sommige huishoudens lastig om
mee te kunnen doen aan de energietransitie.
In toenemende mate gaat het ook om huishoudens met middeninkomens en met geïsoleerde
woningen. Naar schatting 20% van de huishoudens in Nederland heeft moeite om de energierekening
te betalen door de alsmaar oplopende energieprijzen. Daardoor lopen steeds meer inwoners het risico
om schulden te maken, terwijl bekend is dat al één op de vijf huishoudens in Nederland risicovolle
schulden heeft.1
Energiearmoede staat niet op zichzelf. Het is onderdeel van het vraagstuk bestaanszekerheid. Op het
moment dat iemand afhankelijk is van een uitkering of minimaregelingen omdat diegene op het
minimuminkomen of net daarboven zit, dan trekt elke kostenstijging een enorme wissel op zijn of haar
financiële positie. Dus op het moment dat de kosten voor energie stijgen, stapelen de financiële
problemen zich op, zeker voor inwoners met slecht geïsoleerde woningen.
De Rekenkamercommissie SED heeft gezien bovenstaande urgentie besloten een onderzoek te doen
naar energiearmoede in de gemeenten Stede Broec, Enkhuizen en Drechterland.
Dit onderzoek focust op de aanpak van energiearmoede onder inwoners. Voor deze focus is gekozen
om de volgende redenenen:
1. Energiearmoede is een zeer urgent en structureel (duurzaamheids)vraagstuk.
2. Gemeenten hebben een belangrijke rol in energiearmoede: in het inkomens-/armoedebeleid en
in energiebesparing.
3. Energiearmoede is een lastig vraagstuk: huishoudens die het meest kwetsbaar zijn, zijn voor
gemeenten vaak moeilijk te bereiken en het is lastig om te komen tot een aanpak die bij deze
huishoudens tot structurele oplossingen leidt.
Bovenstaande focus maken we omdat het afgelopen jaar de energiearmoede in korte tijd zeer sterk
steeg. Gemeenten kregen hierdoor in korte tijd de rol om een energietoeslag beschikbaar te stellen en
om versneld tot maatregelen te komen voor energiebesparing bij kwetsbare inwoners. Daarbij komt
dat onbekend is of rijksmaatregelen zoals de energietoeslag en het energieplafond worden
gecontinueerd en hoe dit gebeurt, terwijl inwoners in de toekomst niet minder kwetsbaar zullen zijn
voor stijgende energielasten. Dit betekent dat snel leren van de eerste aanpak op energiearmoede de
gemeente inzicht kan geven om te komen tot een meer structurele aanpak.
Dit onderzoek heeft daarmee het karakter van een ex durante onderzoek: een onderzoek dat
plaatsvindt tijdens de uitvoering van beleid, programma of een aanpak om ervan te leren zodat
bijsturing en verbetering mogelijk zijn.