Vertrouwen Werkt: een andere aanpak van de Participatiewet
De gemeente Wageningen experimenteert – samen met Deventer, Groningen, Nijmegen, Tilburg, Utrecht – met een andere aanpak ten aanzien van de Participatiewet. Met het project Vertrouwen Werkt onderzoekt Hans Zuidema (projectleider) of het geven van vertrouwen aan bijstandsgerechtigden, in plaats van strenge regels en verplichtingen, leidt tot een positiever resultaat.
Wat zorgt ervoor dat meer bijstandsgerechtigden snel weer aan het werk kunnen? Regels, verplichtingen en controle? Of precies het tegenovergestelde: meer vrijheid, begeleiding en financiële prikkels? Bijna een jaar nadat het project Vertrouwen Werkt startte, spreekt Hans Zuidema positief over het verloop van het experiment.
Vertrouwen Werkt
De vijf gemeenten zijn 1 oktober 2017 met het tweejarig experiment ‘Vertrouwen Werkt’ gestart. In de gemeente Wageningen was de werving van deelnemers erg succesvol. Met maar liefst 400 participanten bereikt de gemeente bijna de helft van al haar bijstandsgerechtigden. In totaal doen zo’n 3500 bijstandsgerechtigden mee aan het experiment, verdeeld over de zes verschillende gemeenten. Voorafgaand aan het onderzoek in Wageningen zijn de deelnemers ingeloot in vier verschillende groepen:
- Zelf in actie: deelnemers krijgen meer vrijheid en hebben geen sollicitatieplicht.
- Extra begeleiding: deelnemers ontvangen meer hulp en begeleiding.
- Verdienen loont: deelnemers mogen meer overhouden van hun eigen bijverdiensten.
- Onderzoek/vergelijkingsgroep: deelnemers volgen de normale regels van de Participatiewet.
Werk en geluk
Door de resultaten van de verschillende groepen met elkaar te vergelijken, is goed te zien waar behoefte aan is, en of vertrouwen werkt bij het vinden van werk (parttime, fulltime of vrijwillig). Daarbij vindt Hans Zuidema het belangrijk dat mensen in de bijstand zich gelukkig voelen. Het gemiddelde niveau van welbevinden en geluk van bijstandsgerechtigden ligt ver onder dat van de Nederlandse bevolking. Met het project Vertrouwen Werkt hoopt Hans Zuidema hier verandering in te brengen, zodat het gemiddelde niveau van bijstandsgerechtigde hoger wordt.
Zelf oplossingen vinden
Om het project goed neer te zetten, wordt gewerkt met een landelijke groep van onderzoekers. Om ontwikkelingen in het onderzoek goed te analyseren en vergelijken, is er regelmatig overleg tussen de verschillende gemeenten, de projectleiders, het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en het Centraal Planbureau. “Maar het is bovenal belangrijk om in gesprek te blijven met de doelgroep,’’ meent Hans Zuidema. “We praten te vaak óver en te weinig mét de mensen om wie het gaat.” “Geef niet de vis, maar de hengel” In een gesprek met bijstandsgerechtigden leer je pas echt wat hun behoeften en wensen zijn, waar zij tegenaan lopen en wat hen kan helpen. De kunst is dan om de juiste hulp te bieden: “Geef niet de vis, maar de hengel,” laat Hans Zuidema weten. “Leer mensen om zelf oplossingen te vinden, in plaats van dat je ze aanreikt.”
Vertrouwen Werkt traint klantmanagers van bijstandsgerechtigden om op deze manier hulp te bieden. Hiermee experimenteren de deelnemende gemeenten om doelen van de Participatiewet op andere wijze te behalen. Een kanteling in de dienstverlening, vindt Hans Zuidema.
Positieve ervaringen
"We komen veel enthousiaste verhalen tegen van de deelnemers,” vertelt Hans Zuidema. “Een aantal mooie ervaringen hebben we verzameld. Eind oktober worden deze gepubliceerd en zijn ze ook terug te vinden op de website van de Gemeente Wageningen.” De tussentijdse analyse ziet er goed uit, maar het is nog te vroeg om conclusies te trekken voor de lange termijn: “De huidige cijfers zijn positief, maar nog te klein om serieus te nemen.”
Glimlach
Het project Vertrouwen Werkt loopt nog een jaar door. Op 1 oktober 2019 hoopt Hans Zuidema uiteraard op positieve cijfers. Maar mocht het resultaat ondanks de verschillende benaderingen hetzelfde blijven, dan hoopt de projectleider dat bijstandsgerechtigden zich in elk geval gelukkiger voelen en meer welbevinden ervaren. “Meer glimlachende gezichten: dan werkt vertrouwen en is het experiment wat mij betreft al een succes.”