Gemeenten geven 724 miljoen meer uit aan sociaal domein dan begroot

In 2017 hebben gemeenten 724 miljoen (4,4%) meer uitgegeven aan het sociaal domein dan begroot. Dat blijkt uit een analyse op de gemeentelijke jaarrekeningen in opdracht van Divosa. De overschrijding is vooral het gevolg van de uitgaven op de jeugdzorg. Divosa pleit voor meer onderzoek naar de achtergrond daarvan.

Gemeenten vingen de budgetoverschrijdingen vooral op door minder uit te geven op andere beleidsterreinen. Ook was er een meevaller; er kwam wat meer geld vanuit het Rijk.

Overschrijding jeugdzorg van 600 miljoen onverklaard
Voor de overschrijding op jeugdzorg van ruim 600 miljoen bestaat geen eenduidige verklaring. De evaluatie van de jeugdwet stelde dat het niet handig is om een stelselwijziging te combineren met bezuinigingen, maar dat verklaart niet waarom het gebruik van jeugdzorg stijgt.

Mogelijke verklaringen zijn de autonome groei van de zorgvraag, de inzet op preventie en wellicht ook de manier waarop gemeenten de jeugdzorg vormgeven en inkopen. Erik Dannenberg, voorzitter Divosa, denkt dat het goed is als alle denkbare verklaringen goed onderzocht worden. ‘Laten we internationaal eens vergelijken hoe het beroep op jeugdzorg is. Mogelijk werken we naar een normaal niveau toe. Maar het kan ook zijn dat gemeenten meer tijd nodig hebben om de kunst in de vingers te krijgen.’

Zicht op kostendrijvers
Divosa wil dat er beter zicht komt op oorzaken van de groeiende uitgaven aan jeugdzorg. Zowel landelijk als lokaal vinden er al analyses plaats. Ter aanvulling start Divosa dit najaar ook een eigen onderzoek: ‘Samen zicht op de uitgaven in het Sociaal Domein’. Middels een benchmark zullen een aantal gemeenten hun uitgaven in de jeugdzorg vanuit verschillende invalshoeken vergelijken en met elkaar onderzoeken wat de mogelijke kostendrijvers zijn. Daarna is ook de Wet maatschappelijke ondersteuning aan de beurt. Divosa wil zo bijdragen aan de kennisopbouw bij gemeenten in het sociaal domein.

Toekomst: groeiende uitgaven in het sociaal domein
Als de huidige trends doorzetten, ziet de toekomst er weinig rooskleurig uit: de gemeentelijke uitgaven in het sociaal domein, stijgen harder dan de gemeentelijke inkomsten. Daarmee slokken die uitgaven ook een steeds groter deel van de gemeentelijke uitgaven op. Was dat in 2015 nog 56% van het totaal. In 2017 was dat al gestegen naar 61%.

De analyse op de gemeentelijke rekeningen 2017 is uitgevoerd door bruno steiner advies in opdracht van Divosa.

Dit zijn de belangrijkste kerncijfers voor 2017:

Meer informatie
De analyse is een vervolg op het rapport:

• ROB onderstreept noodzaak beter raming macrobudget (Divosa, 21 juni 2018)
• Wsw-tekort slaat groter gat in gemeentebegrotingen (Divosa, 21 juni 2018)