De gemeenteraad van Arnhem geeft, ondanks de brandbrief van de voorzitter van de rekenkamer en het gesprek van de voorzitter van de NVRR met de raad,  groen licht voor de bezuiniging van 100.000 euro op het budget van de Rekenkamer. Volgens de coalitie kan de financiële waakhond van het lokaal bestuur best toe met minder geld. 

Als gevolg van de decentralisaties, waarbij het Rijk een groot aantal taken en verantwoordelijkheden overdraagt aan de gemeenten, stijgt het budget van de gemeente Arnhem met 150 miljoen euro. De bezuiniging zal het controlerend werk van de rekenkamer zo goed als onmogelijk maken, aldus de voorzitter van de rekenkamer Moniek Pieters. 

Lees het artikel op de website van de Gelderlander >>

Vrijdag 21 november organiseert de NVRR, na de najaars ALV, evenals in vorige jaren een inhoudelijke thema-middag. In de Nieuwe Liefde in Amsterdam beginnen we met de ALV. Direct na de lunch volgt een interessante workshop met sprekers van de RK Den Haag en de Taskforce BID over Digitale Veiligheid.

Na een korte pauze volgt daarna de uitreiking van de Goudvink. De vier rekenkamers die zijn genomineerd voor deze prijs: Rekenkamer Leeuwarden, Rekenkamer Rotterdam, de Randstedelijke Rekenkamer en de Rekenkamer Noord presenteren hun onderzoek en rapport, waarna de jury de prijs uitreikt.

Aan de deelnemers die niet zijn genomineerd is gevraagd om met een posterpresentatie hun onderzoek en rapport aan alle deelnemers te presenteren. Uit deze inzendingen kiest u dan de publieksprijs.

De toegang is uiteraard gratis! Na afloop van de bijeenkomst kunt u deelnemen aan het Symposium van de Rekenkamer Amsterdam. Lees ook programma (zie bijlage) van het Symposium en meld u daarvoor ook aan, het is zeker de moeite waard.

Vanwege haar 10 jarig bestaan organiseert de rekenkamer een symposium met als titel Terugblikken en vooruitkijken in het openbaar bestuur. Dit symposium wordt gehouden op 21 november aanstaande, na de ALV en thema-middag van de NVRR in dezelfde locatie, de Nieuwe Liefde in Amsterdam.

Toegang is gratis en alle leden van de NVRR zijn van harte uitgenodigd om het symposium bij te wonen. Sprekers zijn ondermeer Ben Tiggelaar, Job Cohen en Klaartje Peters.

Vergeet niet uw komst te melden via het aanmeldformulier.

De NVRR heeft in de Wiki een overzicht gemaakt van de 3D’s en deze nader uitgewerkt. Relevante rapporten en/of rekenkamerbrieven worden per onderwerp gekoppeld. U krijgt zo niet alleen een overzicht wat het inhoud (in globale termen), maar ook inzicht in rollen en voorbeelden van onderzoek. Het “Informatiedocument 3D’s: grip op decentralisaties in het sociale domein” wat de commissie Kennisdelen heeft laten opstellen is als download te vinden in de bibliotheek (stand 14102014).

Het eerste deel van het proces, de beoordeling van de 20 ingezonden rapporten, het samenstellen van de longlist, een tweede beoordeling en vervolgens de samenstelling van de shortlist zijn inmiddels achter de rug. De shortlist met 4 rapporten is doorgestuurd aan de jury die daaruit een uiteindelijke winnaar zal selecteren.

Deze 4 rapporten zijn in alfabetische volgorde van rekenkamer:

Op 21 november aanstaande na de ALV zal de jury, bestaande uit Leo Markensteyn, Henriëtte Maassen van den Brink en Carolien Pietjouw, bekend maken welk van deze rapporten de Goudvink 2014 heeft gewonnen. Tijdens deze bijeenkomst in Amsterdam die openstaat voor alle leden van de NVRR zal elk van de genomineerde rekenkamers een korte presentatie geven over het onderzoek en zal het aanwezige publiek de publieksprijs toekennen aan een van de andere rapporten.

Meer informatie over het volledige programma van 21 november wordt binnekort bekendgemaakt.

Risico’s voor kwaliteit en efficiënt onderhoud hoofdwegen

Voor tweede maal in tien jaar onderhoudsachterstanden

De minister van Infrastructuur en Milieu (IenM) heeft nog te weinig geld uitgetrokken voor het in goede staat houden van autosnelwegen en autowegen tot en met 2020. De Tweede Kamer heeft geen goed zicht op de kosten hiervan, terwijl zij uiteindelijk moet instemmen met de bestedingen uit het Infrastructuurfonds. In 2011 moest de minister van IenM voor de tweede maal binnen tien jaar een inhaalactie uitvoeren omdat het budget voor instandhouding van de hoofdwegen structureel lager was dan nodig. Onderzoek van de Algemene Rekenkamer wijst nu uit dat de minister in 2011 met € 700 miljoen te weinig heeft gerekend tot en met 2020. Ook met de maatregelen die de minister daarna heeft genomen resteert een financieel tekort. Hierdoor zijn risico’s ontstaan voor de doorstroming op en kwaliteit van de hoofdwegen. Dat komt doordat maatregelen voor onderhoud, renovatie en vervanging worden uitgesteld. Achterstallig onderhoud wegwerken is bovendien vaak duurder.

Voor het onderhoud van de hoofdwegen heeft de rijksoverheid jaarlijks zo’n € 500 miljoen beschikbaar. Daar komen de kosten van vervanging en renovatie nog bovenop. In 2011 stelde de minister van IenM vast dat zij tot 2020 voor de instandhouding van wegen, spoor en vaarwegen een tekort van opgeteld € 4,8 miljard had, waarvan € 2,9 miljard bij het hoofdwegennet. Daarvoor heeft zij sindsdien een aantal maatregelen getroffen. Het op 15 oktober 2014 gepubliceerde onderzoeksrapport Instandhouding hoofdwegennet van de Algemene Rekenkamer wijst uit dat het tekort hoger was dan de minister veronderstelde. Zo was in 2011 al sprake van achterstallig onderhoud van ongeveer € 300 miljoen. Deze achterstand was eind 2013 toegenomen tot circa € 400 miljoen. Achterstallig onderhoud kan leiden tot maatregelen als snelheidsbeperkingen op wegen of beperkingen voor zwaar verkeer op bruggen.
Verder staat nog niet vast of Rijkswaterstaat met efficiënter werken voldoende bespaart om het budgettekort te verminderen.

Inzicht in de kosten van instandhouding nog onvoldoende

Rijkswaterstaat beheert voor de minister van IenM onder meer de auto(snel)wegen en alles wat daar bij hoort. Het inzicht van deze dienst in de noodzakelijke instandhouding moet verder verbeteren. Rijkswaterstaat kijkt daarbij nog onvoldoende naar de levenscyclus van de wegen en kunstwerken. De Algemene Rekenkamer beveelt aan dit consequent in de praktijk toe te passen. Ook is het gewenst dat Rijkswaterstaat overgaat naar een volledig  baten-lastenstelsel. Het is mede te wijten aan de beperkingen van het kasstelsel (dat Rijkswaterstaat en ministerie nu hanteren) dat voor de tweede maal binnen tien jaar sprake is van een tekort in het budget en onderhoudsachterstand bij het hoofdwegennet.
Het is belangrijk dat de Tweede Kamer van de minister betere informatie krijgt over de kosten van de instandhouding van de hoofdwegen. Anders wordt de Kamer, gezien het budgetrecht, niet goed in staat gesteld eigen afwegingen te maken tussen aanleg van nieuwe infrastructuur en instandhouding van bestaande wegen.

Rijkswaterstaat beheert 5.500 kilometer aan auto(snel)wegen. In 2012-2013 moest op 71 plekken een snelheidsbeperking opgelegd worden, omdat het wegdek niet meer aan de normen voldeed.  In het eerste kwartaal van dit jaar moesten vanwege de onderhoudsstaat van negen bruggen en viaducten zwaardere voertuigen geweerd worden. Naast wegen beheert Rijkswaterstaat 22 tunnels, 2.760 viaducten, 25 ecoducten en 746 bruggen. Rijkswaterstaat beschikt over zes verkeerscentrales, tal van informatiesystemen en beheert ook 860 kilometer aan geluidsschermen en -wallen. De werkwijze en aansturing van Rijkswaterstaat is de laatste jaren verbeterd. Toch is het inzicht in wat wanneer vervangen moet worden niet compleet. Rijkswaterstaat hanteert het kasstelsel. Daarmee komen er geen reserveringen op de balans. Pieken en dalen in uitgaven kunnen niet opgevangen worden en daarmee sluit het kasstelsel niet aan op het kasritme bij kapitaalgoederen waartoe het areaal behoort, inclusief geleiderails, matrixborden en bijna 90.000 verlichtingsarmaturen.
De Algemene Rekenkamer beveelt daarvoor de volledige overstap aan naar een baten-lastenstelsel. Dat is transparanter en maakt een meerjarenplanning mogelijk.

Reactie minister en nawoord Algemene Rekenkamer

De minister van IenM geeft in reactie op de bevindingen aan niet op voorhand alle risico’s volledig af te dekken, maar budget te reserveren als de veiligheid of de doorstroming in het geding is. Over achterstallig onderhoud stelt de bewindsvrouw dat een zekere mate van spanning aanvaardbaar is. Bij bezuinigingen is onderhoud aan de hoofdwegen buiten schot gebleven. Op dit moment worden diverse verbeteringen in de aansturing en werkwijze van Rijkswaterstaat doorgevoerd.
De Algemene Rekenkamer benadrukt in haar nawoord dat de informatie voor de Tweede Kamer beter moet. Bij het budgetrecht past dat de Kamer in staat moet worden gesteld eigen afwegingen te maken tussen aanleg en onderhoud van wegen. De verbeteringen die de minister schetst voor het financieren van de instandhouding zijn onvoldoende om herhaling van de budgettaire problemen uit 2003 en 2011 te voorkomen.

De presentaties en verslagen van de workshops tijdens de AR Samenwerkingsdag op 18 september jl., zijn beschikbaar in de bibliotheek (publicaties) op de website van de NVRR.

Een terugblik op deze dag is al eerder geplaatst. 

Maandag 22 september heeft de Algemene Rekenkamer de website www.checkjeschoolgebouw.nl gelanceerd. Hierop kunnen leraren, leerlingen en ouders in het primair en voortgezet onderwijs hun schoolgebouw beoordelen. Ook kunnen zij foto’s van hun gebouw uploaden. Met de antwoorden en foto’s willen we de geschiktheid van de gebouwen voor het onderwijs laten zien. Deelnemers zien direct de resultaten voor hun school tot dan toe, afgezet tegen het landelijk gemiddelde. De site blijft open voor onderzoek tot 26 oktober 2014. Daarna zijn de resultaten (het landelijk gemiddelde en het resultaat per school) voor iedereen zichtbaar.

Wilt u ons helpen bij ons onderzoek? Doe dan mee via de website en/of breng het onderzoek onder de aandacht bij leraren, leerlingen en ouders in uw omgeving. Het zou ons ook erg helpen als u de komende maand op social media wil meepraten, retweeten, delen en liken.

Breder onderzoek
Dit online gebruikersonderzoek is onderdeel van een breder project. We onderzoeken ook hoe gemeenten en schoolbesturen samen het rijksbeleid voor onderwijshuisvesting uitvoeren. Daarbij richten we ons onder meer op de verdeling van taken tussen gemeenten en schoolbestuur, en in het bijzonder op doordecentralisatie (het overdragen van gemeentelijke huisvestingstaken en de bijbehorende middelen aan het schoolbestuur) en de consequenties daarvan voor de invulling van de zorgplicht voor onderwijshuisvesting door gemeenten. Andere thema’s zijn renovatie en multifunctionele centra, al of niet in samenwerking met woningcorporaties.

Voor dit deel van het onderzoek hebben we casusonderzoek gedaan in zes gemeenten en analyseren we doordecentralisatiecontracten. Bovendien maken we dankbaar gebruik van de ruim vijftig rapporten van lokale rekenkamers over onderwijshuisvesting. Een overzicht van de ons bekende rapporten treft u in bijgevoegd Excel bestand (bestand 1). Het eindrapport publiceren we in het voorjaar van 2015.

Achtergrond
Goede schoolgebouwen zijn belangrijk voor de kwaliteit van het onderwijs. Nederland telt ruim 10.000 schoolgebouwen voor basis, voortgezet en speciaal onderwijs. In 2012 gaven schoolbesturen en gemeenten ongeveer € 2,6 miljard uit om scholen te bouwen, te onderhouden, schoon te maken, te verwarmen en verlichten. Sinds 2009 is er al veel te doen over schoolgebouwen, onder meer over het gebrek aan frisse lucht, de aanwezigheid van asbest en de suboptimale taakverdeling tussen gemeenten schoolbesturen op het vlak van huisvesting die is vastgelegd in de onderwijswetgeving. Per 2015 wijzigt de taakverdeling tussen gemeenten en schoolbesturen in het primair onderwijs. Eerder publiceerden wij een brief aan de Tweede Kamer met aandachtpunten bij deze overheveling van de verantwoordelijkheid voor buitenonderhoud van gemeenten naar schoolbesturen (zie bestand 2).

Kijk voor meer informatie over het volledige onderzoek op het werkprogramma van de Algemene Rekenkamer: http://bit.ly/AROWH1 of mail J.Burgert@rekenkamer.nl. U kunt ons volgen op @Rekenkamer, www.facebook.com/rekenkamer en #checkjeschoolgebouw.

Vanuit de NVRR contacten met "Bouwstenen voor sociaal" ontvingen wij een interessante publicatie 'Handvatten voor rekenkameronderzoek naar vastgoed'. De interesse voor het vastgoed van gemeenten is sterk toegenomen. Leegstand op de vastgoedmarkt zorgt ervoor dat gemeenteraden ook de risico’s van het eigen bezit willen weten. In het artikel, dat in de NVRR bibliotheek is opgenomen, leest u waarom het zo belangrijk is duidelijke keuzen te maken bij Rekenkameronderzoek naar het gemeentelijke vastgoed. 

Ga naar de bibliotheek >>

Op 4 december organiseert Bouwstenen een bijeenkomst over dit onderwerp. In de Agenda leest u meer over deze bijeenkomst waarbij leden van rekenkamers een korting op de toegangsprijs krijgen.