De Transitiecommissie Sociaal Domein (TSD) krijgt een opvolger op verzoek van de Tweede Kamer. Zo blijft gewaarborgd dat een onafhankelijke derde bij de transities in het sociaal domein een vinger aan de pols kan houden.

De TSD is eind vorig jaar gestopt met haar werk. Deze commissie onderzocht de afgelopen twee jaar met een kritische blik de voortgang van de decentralisaties maatschappelijke ondersteuning, jeugdzorg en werk en inkomen. De kamerleden Manon Fokke (PvdA) en Hayke Veldman (VVD) dienden in december 2016 een motie in om de Tweede Kamer te bewegen om voor de vervolgfase van de drie centralisaties een onafhankelijke derde aan te wijzen. Deze motie is op 22 december 2016 aangenomen.

Lees hier het bericht in Binnenlands Bestuur: 'Nieuwe luis in de pels voor decentralisaties'.

Op 7 juli 2015 stuurde minister Plasterk van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties naar aanleiding van de aangenomen motie-Fokke het Actieplan lokale rekenkamers naar de Tweede Kamer. Wij reageerden daar als NVRR in november 2015 schriftelijk op, na een levendige discussie binnen onze vereniging. Ook leidde het actieplan tot een aantal Kamervragen. De minister stuurde op 28 november 2016 een brief naar de Tweede Kamer, waarin hij ingaat op de Kamervragen.

De minister wil blijkens zijn recente brief ruimte creëren voor een belangrijke rol van raadsleden, maar hij blijft wel bij zijn standpunt dat vanwege de onafhankelijke positie van de rekenkamer raadsleden geen volwaardig lid kunnen zijn van een rekenkamer. Hun betrokkenheid moet beperkt blijven tot een adviesfunctie. We zien in de beantwoording van de minister geen nieuwe argumenten en zien daarom ook geen reden om het standpunt van de vereniging te veranderen. Dat standpunt is: raadsleden mogen volwaardig lid zijn van een gemeentelijke rekenkamer, maar niet in meerderheid, en niet in de rol van voorzitter.

De ondersteuning is een tweede punt dat ons opviel in de beantwoording. De minister herhaalt op Kamervragen hierover alleen de huidige wettekst, waarin staat dat ambtenaren die voor de rekenkamer werken niet tevens werkzaamheden mogen uitvoeren “voor andere organen van de gemeente” (Gemeentewet, artikel 81j, derde lid). Dat maakt het ook onmogelijk voor griffiemedewerkers om een deel van hun tijd te besteden aan ondersteuning van de rekenkamer nieuwe stijl. Wij hebben gepleit om een wettelijke uitzondering te maken voor medewerkers van de griffie. Dat heeft een praktische reden. Het zal in de huidige context voor veel rekenkamers financieel lastig, zo niet onmogelijk worden om een volwaardige functie te creëren voor een ondersteuner en het extern inhuren van ondersteuning voor een beperkt aantal uren zal de kwaliteit niet ten goede komen. Daarnaast lijkt het ons ook te verdedigen omdat de griffie voor de raad werkt.

Over gemeenten met inactieve  rekenkamer(commissie)s merkt de minister op dat hij, in samenwerking met de VNG en de NVRR, in gesprek zal gaan met deze gemeenten. Hij beoogt gezamenlijk en doelgericht actie te ondernemen om in deze gemeenten de rekenkamer te activeren. Wij hadden hierbij gehoopt op iets meer daadkracht. Het gaat namelijk niet alleen om rekenkamers die bij gebrek aan enig budget totaal inactief zijn. Er zijn ook rekenkamers of rekenkamercommissies die door te weinig budget erg beperkt zijn in hun mogelijkheden. Wij missen bij de minister aandacht voor het probleem van de adequate bekostiging van rekenkamers. De huidige grondslag in de wet (Gemeentewet, artikel 81j, eerste lid) is te vrijblijvend. Daarmee kan de rekenkamer een speelbal worden van politieke voorkeuren. We zullen als vereniging zelf met voorstellen hierover komen in het voorjaar van 2017.

De minister heeft dus wel naar signalen geluisterd en er ook iets meegedaan. Helemaal tevreden zijn we echter nog zeker niet. Wij zullen  de politieke besluitvorming over het actieplan met belangstelling volgen en blijven graag met de minister en de VNG in gesprek over de randvoorwaarden die nodig zijn om ons werk goed te kunnen doen.

Minister Plasterk heeft op 28 november de vragen beantwoord van de vaste commissie voor Binnenlandse Zaken over het actieplan lokale rekenkamers.In de brief wordt uitgebreid ingegaan op de reacties van de NVRR en de VNG op het actieplan.

De Nederlandse Vereniging voor Rekenkamers & Rekenkamercommissies en de Algemene Rekenkamer zijn enthousiast over samen met lokale rekenkamers en rekenkamercommissies onderzoek doen.

Op maandag 10 oktober 2016, de eerste landelijke ‘Spotdag’, trok de Algemene Rekenkamer in vijftien gemeenten op met lokale organisaties om onderzoek te doen naar digitale dienstverlening van de plaatselijke overheid. Dat werkte goed, meer dan 600 mensen deden mee aan een enquête hierover en in Amsterdam beantwoordde 700 leden van het burgerpanel de vragen. De uitkomst was ook goed, de deelnemende gemeenten scoorden gemiddeld een 4 op een schaal van 5 voor de gebruiksvriendelijkheid van het digitaal melden van misstanden in de openbare ruimte. “Het smaakt naar meer”, aldus de deelnemers.

De gemeenten en provincie die aan dit onderzoek meewerkten, vormen geen representatieve selectie. Aan de uitkomsten kunnen dus geen harde conclusies worden verbonden.

Download hieronder de resultaten van de Spotdag.

Op 17 november hebben de leden van de NVRR aanwezig tijdens de Samenwerkingsdag in Den Haag uit de shortlist van vier, de inzending van de Rekenkamer Utrecht “Een paleis voor de muziek”  uitgeroepen tot winnaar van de Goudvink 2016.

De Rekenkamer Utrecht publiceerde op 3 november 2015 het rapport over het Muziekpaleis. Een ambitieus nieuwbouwproject voor de huisvesting van drie zelfstandige muziekpodia die tot één podiumorganisatie zouden fuseren. De rekenkamer heeft teruggekeken op het gevoerde beleid en uitvoering, het bouwproces, de bouwkosten en de gemeentelijke governance. Daarnaast is naar vóren gekeken: naar de exploitatiebegrotingen en eerste realisatiecijfers van TivoliVredenburg. Door die te analyseren en te benchmarken met andere muziekpodia in Nederland konden zij aangeven waar ruimte voor verbetering zit in de exploitatie en hiervoor aanbevelingen doen.

De NVRR feliciteert Rekenkamer Utrecht van harte met deze prijs.

Op 8 november publiceerde het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties de begrotingsanalyse 2016.

Hiermee kunnen individuele gemeentes zichzelf vergelijken met een selectiegroep, met soortgenoten (sociale structuur en centrumfunctie), met het gemiddelde van de gemeenten in de provincie en met de groottegroep. BZK gebruikt deze begrotingsanalyse als toetsingskader binnen artikel 12.

Uit het onderzoek naar digitale dienstverlening dat het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties jaarlijks uitvoert, kwam Den Haag voor de derde keer op rij als beste uit de bus. Landelijk gezien zijn veel gevraagde producten zoals huur- of zorgtoeslag, studiefinanciering of parkeervergunningen, inmiddels digitaal beschikbaar in verreweg de meeste gemeenten (88%). De gemiddelde digitale volwassenheid van de producten is licht verbeterd, van 68 naar 71 procent, zo blijkt uit de toelichting in Binnenlands Bestuur.

De gemeente Den Haag heeft haar overwinning te danken aan het feit dat het de enige gemeente is die alle onderzochte producten digitaal aanbiedt; regelmatig nieuwe producten introduceert en omdat de gemeente voorop loopt bij de inzet van de Berichtenbox en WhatsApp. 

Het digitale stemlokaal voor de inzendingen op longlist is eerder deze week gesloten. We hebben een viertal inzendingen die doorgaan naar de shortlist en daarmee genomineerd zijn voor de Goudvink 2016. Dit zijn de inzendingen van:

• Rekenkamer Breda – Verbonden partijen en de rol van de raad
• Rekenkamer Heerlen – 3Decentralisaties in beeld gebracht
• Rekenkamer Oost Nederland – Een majeure opdracht Overijssel
• Rekenkamer Utrecht – Een paleis voor de muziek

Op 17 november tijdens de Samenwerkingsdag in Den Haag presenteren de genomineerden hun inzending, waarna de leden van de NVRR een winnaar kiezen. U bent daar toch ook bij?

De drie vragen: Databehoefte van rekenkamers
Etienne Lemmens en Steven Dijk

Op de drie vragen ‘Databehoefte rekenkamers’ die in oktober is uitgezet hebben 88 leden geantwoord. Wederom een goede respons, waarvoor onze dank. Dat versterkt ons in de mening dat de drie vragen laagdrempelig zijn en onderwerpen aansnijden die actueel en/of nuttig zijn. Hieronder volgt een eerste schets van de respons op de drie vragen. Als over gemeenten wordt gesproken bedoelen we uiteraard ook provincies en waterschappen.

Tweederde van de respondenten (66%) geeft aan behoefte te hebben aan systematisch verzamelde data over meer en verschillende gemeenten heen. 22% geeft aan geen behoefte te hebben omdat de rekenkamer het onderzoek alleen op de eigen gemeente richt. 13% van de respondenten antwoordt ‘Anders, nl. …’, zoals dat men zelf al gebruik maakt van bestaande bronnen en benchmarks, dat het tot nu toe niet nodig was, de rekenkamer slapend is of vanwege gemeentelijke fusie wordt opgeheven. Opvallend is dat een respondent meldt dat de rekenkamers in de waterschappen de onderzoeksrapporten delen.

Ook opvallend is dat geen enkele respondent de eigen gemeente onvergelijkbaar vindt en daarom geen behoefte heeft aan vergelijkingsmateriaal.

Van de respondenten heeft bijna driekwart (73%) behoefte aan vergelijkingsgegevens op het sociaal domein in het algemeen. Bijna 40% heeft behoefte aan vergelijkingsgegevens over Jeugdwet en WMO in het bijzonder, en iets minder (36%) over de Participatiewet. Iets meer dan de helft (51%) heeft behoefte aan vergelijkingsmateriaal over de Omgevingswet of grondbeleid. Daarna volgen de onderwerpen subsidiebeleid (44%), informatieveiligheid (41%) en personeelsbeleid (22%).

Bij ‘Anders, nl. …’ worden de volgende onderwerpen ingevuld: ‘alle terreinen’, ‘fysiek domein, financiën, cultuurbeleid, economische beleid’, ‘huisvesting’, ‘woningbouw’, ‘duurzaamheid’ en ‘regionale economie’. Een aantal rekenkamers geeft aan hier niet algemeen op te kunnen antwoorden omdat de behoefte afhankelijk is van het onderhavige onderzoek.

Gevraagd naar omschrijving van de specifieke behoefte aan vergelijkingsmateriaal wordt onder andere geantwoord:  ‘bereik en resultaat sociaal domein’, ‘aantallen en bijbehorende budgetten, prestatiegegevens, contractinformatie’, ‘data op input, throughput, output en outcome’, ‘onderwijsachterstandenbeleid’. ‘landelijke kaders en verdeling (lokale) middelen’, ‘data te koppelen met postcode’, ‘open data te koppelen met GIS-code’, ‘cijfers in excel, niet in pdf’, ‘inzicht in wat de omgevingswet betekent voor waterschappen’ en ‘budgetten op duurzaamheid en wat bereiken gemeenten’.

Het merendeel van de respondenten verwacht van KING [waarstaatjegemeente.nl] (76%) en CBS [statline.nl] (73%) de relevante gegevens. Ruim de helft (55%) verwacht dat VNG/IPO data kunnen leveren. Van de planbureaus verwachten de volgende percentages van rekenkamers materiaal: Sociaal en Cultureel Planbureau (52%), Centraal Planbureau (45%) en Planbureau voor de Leefomgeving (33%).

Ook verwacht bijna de helft (49%) van de rekenkamers data van de verschillende inspecties van de ministeries (SZW, Jeugdzorg, Gezondheidszorg enz.) Van Coelo en Raad voor openbaar bestuur/Raad financiële verhoudingen verwacht respectievelijk 44% en 30% van de rekenkamers vergelijkingsmateriaal.

Bij ‘Anders, nl….’ worden nog CROW (Kenniscentrum voor verkeer, vervoer en infrastructuur), Openspending.nl, de Algemene Rekenkamer en de NVRR genoemd. Met betrekking tot de NVRR wordt specifiek genoemd hetgeen de leden aan materiaal produceren.

Veel van de data van de voornoemde instanties is gratis toegankelijk. Soms brengen instanties kosten in rekening, bijvoorbeeld voor extra werkzaamheden. 38% van de respondenten is bereid voor vergelijkingsdata te betalen. De open toegankelijke gegevens van instanties zijn niet altijd actueel, daarvoor moeten afnemers extra kosten betalen. 28% van de respondenten is bereid extra te betalen voor de meest actuele data.

Bovenstaand is een eerste bewerking van de respons op de drie vragen over de databehoefte van rekenkamers. In het V-team (voorheen de commissie kwaliteitszorg) gaan we ons buigen over de vraag welke acties vanuit de NVRR genomen kunnen worden naar aanleiding van de antwoorden van de rekenkamers.

Mooi succes tijdens eerste Spotdag!

Het is alweer drie weken geleden, 10 oktober jl.,  dat in 16 gemeenten de ervaringen met digitale dienstverlening zijn gespot door leden van rekenkamer(commissie)s en Algemene Rekenkamer collega’s. Met deze eerste spotdag is een mooie respons behaald!

In totaal zijn er 666 vragenlijsten ingevuld. Daarvan zijn er 593 geldig en 73 ongeldig (onder andere veroorzaakt door technische problemen of doordat de respondent de Nederlandse taal niet voldoende beheerste). In het onderstaande schema kunnen jullie zien hoeveel geldige vragenlijsten er per gemeente/provincie zijn opgehaald.

Vervolg
Momenteel is het Spotdag voorbereidingsteam druk bezig met het verwerken van de data.  Er worden twee typen producten opgeleverd:

1. Een overall rapportage op basis van alle ingevulde vragenlijsten, in de vorm van een factsheet.
   Deze rapportage presenteren we tijdens de Samenwerkingsbijeenkomst van de NVRR en AR op 17 november en publiceren we na afloop van de bijeenkomst op de websites van de NVRR en AR.
2. Een overzicht van de uitkomsten per deelnemende rekenkamer(commissie).
   Jullie ontvangen het overzicht voor jullie rekenkamer(commissie) uiterlijk 17 november. We laten het graag aan de rekenkamer(commissie)s zelf om te bepalen of en op welke wijze de uitkomsten worden gepubliceerd.

Presentatie tijdens Samenwerkingsdag 17 november
We hopen dat jullie op 17 november allemaal aanwezig kunnen zijn tijdens de Samenwerkingsdag. Naast de presentatie van de uitkomsten van de Spotdag zijn er ook veel interessante workshops rondom het thema ‘rekenkamers in het digitale tijdperk’.

Aanmelden voor de bijeenkomst kan via de website van de NVRR.