Vorig jaar is de denktank Juridische Vraagstukken gestart, met de beantwoording van een aantal vraagstukken op juridisch vlak waar rekenkamer(commissie)s in hun werk tegenaan lopen. De vraagstukken variëren van de wettelijke plichten van de rekenkamer(commissie) als bestuursorgaan, via de rechten van degene die door de rekenkamer(commissie) wordt ingehuurd en inlichtingen inwinnen bij andere instellingen tot en met het opvragen en delen van gegevens die vertrouwelijk verklaard zijn. Een uitgebreide literatuurlijst en verwijzingen naar jurisprudentie maken uiteraard deel uit van het informatiedocument Juridische Vraagstukken, dat met behulp van subsidie van het Ministerie van BZK tot stand is gekomen.

Het ligt in de bedoeling dat de samenstellers van het informatiedocument, Arjan Kok, Rolf Willemse en Wouter Zorg, in het najaar een webinar houden om het document te presenteren en eventuele vragen te beantwoorden.

Het informatiedocument Juridische Vraagstukken is hier op de site van de NVRR te vinden.

Zo’n 50 rekenkamer(commissie)s hebben zich aangemeld voor het doe mee onderzoek naar meldingen in de openbare ruimte. Dat is een mooi aantal temeer omdat benchmarking ook een van de doelen van het onderzoek is. Tijdens de goedbezochte digitale startbijeenkomst van 25 juni konden leden vragen stellen over het onderzoek aan de onderzoekers van PBLQ of de NVRR. Er zijn vragen gesteld over de planning, de uitvoering en het eindproduct. Het eindproduct is een soort ‘feitenoverzicht’ met benchmark informatie. Meerdere deelnemers hebben de wens geuit om gezamenlijk na te denken over mogelijke conclusies en aanbevelingen die op basis van het feitenoverzicht getrokken kunnen worden. Dit gaat de NVRR begin oktober organiseren.

Het aantal aanmeldingen overschrijdt wel het maximum aantal dat gesteld was maar hiervoor wordt door het bestuur van de NVRR een oplossing gezocht. De rekenkamer(commiss)s die zich hebben aangemeld hebben dinsdag 14 juli een mail van PBLQ ontvangen met de informatie die opgevraagd moet worden bij de gemeenten (c.q. waterschappen). Wij realiseren ons dat we een periode van reces en vakantie ingaan. Om die reden is er ook een langere termijn voor de informatieverzameling gepland.

3 juli hield Geerten Boogaard, hoogleraar decentrale overheden (Thorbecke leerstoel) aan de Universiteit Leiden voor de NVRR het webinar ‘Digitale democratie in tijden van Corona’. Het webinar werd bijgewoond door 17 digitaal aanwezigen. De sheets van zijn presentatie tijdens het webinar zijn hier op de site van de NVRR te vinden.

Het overschot van de overheid bedroeg in het eerste kwartaal van 2020 bijna 9 miljard euro, 1,8 miljard euro minder dan in hetzelfde kwartaal in 2019. Op jaarbasis, gerekend vanaf het tweede kwartaal van 2019 tot en met het eerste kwartaal van 2020, kwam het overheidssaldo uit op 1,5 procent bbp. De overheidsschuld nam in het eerste kwartaal met 8,5 miljard euro toe en bedroeg bijna 49,5 procent bbp.

Om inzicht te geven in de meest recente ontwikkeling van de overheidsfinanciën publiceert het CBS nu ook maandcijfers van de inkomsten, uitgaven en het saldo gebaseerd op kasgegevens van de Rijksoverheid. Daarnaast worden vanaf nu maandcijfers gepubliceerd van de ontwikkeling van de schuld van de Rijksoverheid. Deze maandcijfers zijn niet volledig vergelijkbaar met de gebruikelijke kwartaalcijfers op basis van het Europees Systeem van Rekeningen (ESR2010) maar geven een eerste inzicht in de recente ontwikkelingen.

Het tijdschrift Bestuurswetenschappen werkt aan een themanummer over decentrale rekenkamers (voor begin 2021). De redactie is op zoek naar relevante en interessante bijdragen.

Dat kunnen bijdragen van theoretische, empirische en/of normatieve aard zijn, als het maar raakt aan decentrale rekenkamers. In het bijzonder zijn we op zoek naar bijdragen die zicht bieden op de praktijk van rekenkameronderzoek zoals die sinds 2005 is ontstaan in het lokaal en provinciaal bestuur in Nederland.

Meer weten? In de bijgevoegde call for papers vind je meer informatie.

Met dit meerjarenbeleidplan 2018 tot en met 2022 willen wij als bestuur de visie, missie, richting en speerpunten borgen voor de komende jaren. Het is daarmee de basis voor het werk van de vereniging in de komende vijf jaar.

Jaarlijks een jaarplan met meer concrete werkplannen en begroting van het beleid voor dat jaar, een jaarverslag met rekening om verantwoording af te leggen van de resultaten van onze inspanningen. Samen met u, de leden, geven we vorm aan het beleid wat we als collectief hebben vastgesteld.

In april deed de NVVR een onderzoekje naar de gevolgen van de coronacrisis op het rekenkamerwerk. Bijna tweederde ervoer toen geen problemen. Hoe gaat het nu? Hebben we onze draai gevonden? Vier collega’s komen aan het woord. “Ons werk moet doorgaan.”

Dagelijks werk

Veel werk kan prima op afstand, zo blijkt. Geert-Jan Put, voorzitter van de rekenkamer Ermelo-Harderwijk: “Vergaderen kan heel goed digitaal en de sollicitatiegesprekken voor een nieuw lid gaan op deze manier ook door.” Het rekenkamerwerk is in dat opzicht niet veel anders dan gemiddeld kantoorwerk, zegt Ans Hoenderdos, directeur van de Randstedelijke Rekenkamer. “En dus goed vanuit huis te doen. Laatst heb ik via een videogesprek een nieuwe gedeputeerde bijgepraat over een onderzoek dat gevoelig ligt. Dat ging heel goed, en was eigenlijk prettig informeel.”

Rekenkamers merken wel dat prioriteiten tijdelijk anders liggen. Gerth Molenaar, voorzitter rekenkamercommissie Stichtse Vecht: “De gemeente heeft het druk met de gevolgen van de coronacrisis. Mensen bij Werk en Inkomen en Financiën, maar inmiddels ook bij andere afdelingen, hebben veel extra werk. Dat wringt soms. Een onderzoek naar de invoering van de Omgevingswet hebben we ook om die reden een aantal maanden uitgesteld.”

Onderzoek wordt soms anders ingericht, vertelt Jan de Ridder, directeur van de Rekenkamer Metropool Amsterdam. “Zoals een onderzoek in Amsterdam naar fietsvriendelijke kruispunten. Daarvoor zouden tientallen vrijwilligers op onderzoek uitgaan, maar dat hebben we gecanceld. Binnenkort start een onderzoek naar groen in de stad, waarvoor we mensen op straat willen aanspreken. Hopelijk kan het dan weer.” 

De Ridder voelt er niet voor om onderzoek uit te stellen. “Wij verwachten veel van ambtenaren, dan mogen ze dat ook van ons verwachten. We doen wat we kunnen. Dat betekent trouwens ook dat je van ambtenaren niet zonder meer het corona-excuus hoeft te accepteren. Ik heb hierover afspraken gemaakt met de gemeentesecretaris: wij hebben begrip voor andere prioriteiten, maar ons werk moet ook door kunnen gaan.”

Contact met de raad en zichtbaarheid 

Lastiger dan het onderling contact en onderzoekswerk is het contact met de raad. Veel raadsvergaderingen zijn nog digitaal. Gerth Molenaar: “Als wij een onderzoek in een digitale vergadering presenteren, maakt dat voor de besluitvorming niks uit. Maar het debat loopt wel anders, zonder flitsende interactie. En onze zichtbaarheid is daardoor ook minder. Normaal wordt er nog nagepraat, tref je elkaar bij de koffie.”

Molenaar mist bovendien de publieke tribune. “Wij hebben een rapport opgeleverd over gebiedsgericht werken. Daar waren ook bewonersorganisaties bij betrokken. Ik vind het jammer dat zij de discussie over het rapport niet in de raadszaal hebben kunnen volgen. Maar voor dit alles geldt: we moeten roeien met de riemen die we hebben. We doen wat we kunnen.”

Ook Geert-Jan Put vindt het presenteren van onderzoeksresultaten nu lastiger. “Binnenkort komt ons onderzoek naar Jeugdzorg uit. Ik zou het jammer vinden als dat digitaal moet. Je kan niet door een raadszaal lopen en krijgt toch minder gevoel bij de reacties. Maar het onderzoek laten liggen tot betere tijden zie ik ook niet zitten. Ik denk dat het een kwestie is van goed voorbereiden en zorgen dat je bereikbaar bent voor vragen.”

Jan de Ridder ziet ook dat het meer moeite kost om zichtbaar te zijn als rekenkamer. “Ik heb over een onderzoek laatst een videoboodschap ingesproken en gemaild naar raadsleden. Je moet wat meer moeite doen. We hebben op onze website uiteen gezet hoe we nu te werk gaan. Zo maken we onderzoek direct online toegankelijk en wachten niet op een raadsvergadering. Dat houdt de vaart erin. Het wordt wel degelijk opgepikt, zoals een onderzoek naar fietsendiefstal dat laatst de krant haalde. Media zijn inmiddels ook op zoek naar ander nieuws.”

Ans Hoenderdos zegt geen moeite te hebben met de digitale contacten met de statenleden. “De Statenvergaderingen volg ik online en dat vind ik prima. De waarde van de wandelgangen moet je volgens mij niet overschatten. Het gaat erom een goed netwerk te hebben. Met die mensen kun je ook mailen of bellen.” 

De Ridder beaamt dat je kunt bellen met raadsleden. Maar hij vindt dat je daarbij wel moet opletten dat je niet selectief informeert. “Als je in zo’n gesprek vragen beantwoordt, mail deze informatie dan nog even naar alle raadsleden, zodat iedereen hetzelfde weet.”

Coronacrisis als onderwerp

Tot slot, zou de coronacrisis en de manier waarop de gemeente ermee omgaat zelf een onderwerp voor onderzoek kunnen zijn? Gerth Molenaar vindt dat eerst de politiek aan zet is. “Voorlopig stellen wij ons afwachtend op, maar het is zeker relevant en we volgen de ontwikkelingen op de voet.” De Ridder heeft alvast een brainstorm gehouden om suggesties te verzamelen.  “Daar kwamen twee mogelijke onderwerpen uit. ‘Worden mensen met een hulpvraag nog gehoord’ en ‘moeten we ons zorgen maken over de financiële positie van de gemeentes’.”

In de vorige nieuwsbrief is het doe mee onderzoek aangekondigd en konden rekenkamer(commissie) hun belangstelling aangeven. Dit heeft al zo’n 20 reacties opgeleverd. Inmiddels heeft het O-team een bureau geselecteerd en heeft het NVRR bestuur op 8 juni positief besloten over de gunning van de opdracht. PBLQ gaat het Doe mee onderzoek uitvoeren. Het plan dat zij hiervoor hebben opgesteld kunt u lezen door te klikken op de downloadlink hieronder. Op donderdag 25 juni van 12 uur tot 13 uur vindt een digitale startbijeenkomst plaats waarin we het plan toelichten en gelegenheid is tot het stellen van vragen. Aanmelden voor deze bijeenkomst kan via ontwikkelteam@nvrr.nl. Tot uiterlijk 10 juli kunnen rekenkamers zich aanmelden. Kort hierna start het onderzoek en hebben rekenkamer(commissies) tot eind september de tijd om stukken te verzamelen en aan te leveren.

Er kunnen 40 rekenkamers meedoen en voor de aanmelding geldt wie het eerst komt wie het eerst maalt. Aan deelname zijn geen kosten verbonden. Helemaal gratis is het echter niet want Rekenkamer(commissie) moeten zelf de informatie verzamelen bij de gemeente en het bestuurlijke rapport met conclusies en aanbevelingen schrijven. Vanuit de NVRR wordt de verwerking van de informatie tot een rapportage op gemeenteniveau met benchmark informatie beschikbaar gesteld. Om het product aan zoveel mogelijk rekenkamer aan te kunnen bieden, is standaardisatie noodzakelijk. Het is dus niet mogelijk om individuele wensen mee te nemen. Indien die er wel zijn, kunt u hierover zelf afspraken maken met PBLQ. Dit gaat echter buiten de NVRR om.

Op donderdag 14 mei 2020 heeft de NVRR haar eerste webinar georganiseerd waaraan ruim zestig personen deelnamen. Tijdens het webinar is aandacht besteed aan de wet versterking lokale rekenkamers. Hieronder vindt u een weergave van het webinar.

Er zijn bij de presentatie ook een aantal vragen gesteld die deels meteen zijn beantwoord dan wel later zouden worden beantwoord. In onderstaand document vindt u de antwoorden op alle vragen die gesteld zijn tijdens het webinar.