Auteur: Rekenkamer Utrecht

Rekenkamer Utrecht doet onderzoek naar de energietransitie. Het derde en laatste deel van dit onderzoek gaat over de verduurzaming van gemeentelijk vastgoed. Dit onderzoek is nu afgerond. We concluderen dat deze opgave, die is vastgelegd in de Versnellingsopgave Energieneutraal Kernvastgoed, nauwelijks van de grond komt. Met het geld uit de Versnellingsopgave zijn tot nu toe twee gebouwen verduurzaamd, terwijl de doelstelling tot 2023 57 gebouwen omvat. Daarnaast concluderen we dat met deze opgave doelen worden nagestreefd die financieel en inhoudelijk onvoldoende onderbouwd en daarmee niet realistisch zijn. De doelstelling om het gemeentelijk kernvastgoed tot 2040 te verduurzamen is op de huidige manier haalbaar noch betaalbaar. Ook stellen we vast dat de gemeente geen grip heeft op de opgave. Zo kan de voor de uitvoering verantwoordelijke vastgoedorganisatie (VGU) geen inzicht geven in de planning en voortgang, en is de besteding van middelen ondoorzichtig. Dat leidt er ook toe dat de gemeenteraad over deze voortgang niet inzichtelijk wordt geïnformeerd en daardoor haar controlerende taak niet naar behoren kan uitvoeren.

De aanbevelingen kunnen worden samengevat in de volgende drie punten:

1. Herijk het plan voor de verduurzaming van het gemeentelijk vastgoed;
2. Bereken hoeveel extra geld nodig is voor de gestelde doelen;
3. Informeer de raad tijdig en inzichtelijk.

De Utrechtse economie presteert goed; de werkloosheid is laag en de stad kende de afgelopen periode een hoge economische groei. Het is alleen niet duidelijk in welke mate de gemeente Utrecht bijdraagt aan de goed presterende economie. Enerzijds komt dit door veranderingen die in de afgelopen raadsperiode hebben plaatsgevonden. De opbouw van het begrotingsprogramma werd anders, de gemeentelijke organisatie is voor de uitvoering van deze opgave opnieuw ingericht en de coronacrisis had grote impact.

We zien anderzijds dat er ook sprake is van structurele oorzaken waardoor de effectiviteit van beleid niet is vast te stellen. Geformuleerde doelen dekken de lading van het programma niet volledig. Maatregelen en instrumenten worden niet structureel geëvalueerd. De besteding van tijd en geld wordt uit de financiële administratie niet duidelijk. Veel ondernemers en samenwerkingspartners zijn niet goed op de hoogte van wat de gemeente doet. En de gemeenteraad ontvangt de informatie versnipperd en kan daarmee niet goed op inhoud en financiën controleren en waar nodig (bij)sturen. Voldoende reden dus om hiermee aan de slag te gaan.

Verantwoording:
Het onderzoek is in de periode mei – november 2021 uitgevoerd. Wij hebben naast de documentstudie veel interviews gedaan binnen de gemeentelijke organisatie en met samenwerkingspartners. I&O Research voerde een data-analyse uit en nam een enquête af onder ruim duizend (1.053) Utrechtse ondernemers.

Rekenkamer Utrecht doet onderzoek naar de energietransitie. Het tweede deel van dit onderzoek is afgerond, waarin twee concrete projecten zijn onderzocht. De centrale onderzoeksvraag was: Hoe verliep de uitvoering van de projecten Zon op dak en het Stimuleren van particuliere woningeigenaren uit het programma Energietransitie, en wat zijn de behaalde resultaten?
De energietransitie is een complexe maatschappelijke opgave waarvoor het noodzakelijk is dat de gemeente een visie ontwikkelt, doelen stelt, monitort, evalueert en projecten in het Uitvoeringsprogramma Energietransitie bijstelt. De onderzochte projecten laten zien dat dit nog onvoldoende gebeurt. Hierdoor is de doeltreffendheid en doelmatigheid van de projecten niet vast te stellen. Juist bij een uitvoeringsprogramma in ontwikkeling is het belangrijk om structureel te letten op de doeltreffendheid van de aanpak. De rekenkamer ziet dat dit bij sommige onderzochte projecten al gebeurt en ziet aanwijzingen dat dit de effectiviteit van die projecten vergroot.

Rekenkamer Utrecht heeft onderzoek gedaan naar informatieveiligheid bij de gemeente Utrecht. De centrale onderzoeksvraag is: “Is de informatieveiligheid bij de gemeente Utrecht voldoende gewaarborgd?”. Wij keken daarbij naar drie aspecten: organisatie/proces, mens en techniek.

Wij constateren dat, ondanks de verschillende maatregelen die de gemeente Utrecht heeft getroffen, de informatieveiligheid nog niet voldoende gewaarborgd is. De governance is versterkt, de middelen en capaciteit zijn uitgebreid en er zijn risico’s in kaart gebracht en geprioriteerd. Toch wijzen testresultaten op het gebied van mens en techniek, en de stand van de uitvoering van het beleid uit dat er verbetering nodig is. Daarom doet de rekenkamer zeven aanbevelingen, waaronder:

• Neem de benodigde maatregelen tegen technische risico’s die bekend zijn,
• Investeer structureel in het informatiebewustzijn van medewerkers,
• Voer alle nodige risicoanalyses uit, en
• Verbeter het toezicht op informatieveiligheid in de thuiswerksituatie.