Najaarsbijeenkomst NVRR Kring Noord – Dilemma’s bij Onderzoek naar Integriteit Lokale Ambtsdragers

De NVRR Kring Noord nodigt u van harte uit voor de Najaarsbijeenkomst op vrijdagmiddag 4 november a.s. in het Abe Lenstra Stadion te Heerenveen (langs A32).

Het thema op deze vrijdagmiddag is:Dilemma’s bij Onderzoek naar Integriteit Lokale Ambtsdragers

Opgeven voor de bijeenkomst kan via: jellie.rijpma@leeuwarden.nl

Deze uitnodiging geldt zowel voor de rekenkamercommissies als ook voor de griffiers in het Noorden. Deelname is gratis. Het aantal plaatsen is beperkt.

Programma Najaarsbijeenkomst 2016

Leidt integriteitsonderzoek tot waarheidsvinding en afgewogen oordeelsvorming of tot beschadiging van competente personen en verlamming van het politieke bestuur?

Datum:                          vrijdagmiddag 4 november 2016

Plaats:                          Abe Lenstra Stadion (Abe Lenstra Boulevard 19, 8448 JA Heerenveen) (kwartier lopen vanaf NS station)

Aanvang:                       13.00 uur (zaal open)

Inhoudelijk deel:         13.30 uur

1. Opening Dagvoorzitter Ina Middelkamp (griffier gemeente Midden Drenthe) (13.30- 13.35 uur)

2. Hans Scherpenzeel     Eerste Inleiding (13.40 – 14.05 uur) (griffier Schiedam, voorzitter commissie Integriteit van de vereniging van Griffiers)

Sinds de invoering van het dualisme wordt de geoorloofdheid van nevenfuncties strikt getoetst. Van raadsleden wordt verwacht dat zij conflicterende belangen uit eigen beweging melden. Maar hoe zit dat bij leden van rekenkamercommissies? Melden zij hun nevenfuncties uit eigen beweging? De verwachtingen van de buitenwereld over het handelen van de lokale ambtsdragers zijn hoog. De lat wordt steeds hoger gelegd. Ook onhandig gedrag en vergissingen worden vaak bekeken vanuit het gezichtspunt van integriteit. Regelmatig worden vermoedens van misstanden schriftelijk gemeld. Dit heeft gevolgen voor de sfeer in de raad. Vroeg of laat valt de beslissing het vermoeden extern te laten onderzoeken. Welke instructie krijgen de externe onderzoekers mee? Wie treedt op als opdrachtgever? Waar kan het misgaan? Onder welke voorwaarden kan het integriteitsonderzoek ertoe leiden dat de kwestie op een correcte en zorgvuldige wijze wordt opgelost? Hans Scherpenzeel gaat in op de rol van de griffier bij kwesties rond integriteit. Hij geeft voorbeelden waar het integriteitsonderzoek een zuiverende werking heeft gehad. Maar hij staat ook stil bij situaties waar het integriteitsonderzoek de kwestie alleen maar verder heeft gecompliceerd.

3. Emile Kolthoff     Tweede Inleiding (14.15-14.40 uur) (hoogleraar criminologie Open Universiteit Heerlen, lector Veiligheid, Avans Hogeschool)

Integriteitsonderzoek is geen vrijblijvende kwestie. Jaarlijks worden tientallen integriteitsonderzoeken verricht. De rechtspositionele en politieke gevolgen van de onderzoeksbevindingen kunnen ingrijpend zijn. Burgemeesters die hun ambt na integriteitsonderzoek moesten verlaten, hebben de kwaliteit van het feitenonderzoek voor de rechter aangevochten. In de branche zelf wordt gewaarschuwd voor minder professioneel integriteitsonderzoek. Voor welke dilemma’s komt de integriteitsonderzoeker te staan? Op welke punten verschilt integriteitsonderzoek van rekenkameronderzoek? Waarom is het niet (of juist wel) wenselijk dat een rekenkamercommissie een integriteitsonderzoek uitvoert? Aan welke eisen moet integriteitsonderzoek voldoen? Waar moet je als griffier of rekenkamervoorzitter opletten als je een integriteitsrapport onder ogen krijgt? Emile Kolthoff is één van de oprichters van BING. Als hoogleraar criminologie bepleit hij een zorgvuldige uitoefening van openbare gezagsfuncties. Juist van de overheid mag worden verwacht dat zorgvuldig wordt omgegaan met privacy gevoelige gegevens en dat geen ingrijpende middelen worden ingezet voordat sprake is geweest van hoor en wederhoor en de feiten zonder enige twijfel konden worden vastgesteld.

4. Pauze     (14.50-15.05 uur)

5. Drie Werkgroepen     (15.05 uur – 16.00 uur)

Werkgroep I:   De rol van de griffier bij integriteitsonderzoek

Jan Jorritsma    (voorzitter rekenkamercommissie Heerenveen) (gespreksleiding)

In de casus Eurochamp heeft PS Drenthe zeven jaar geleden het middel Staten-enquête ingezet om zo de onderste steen boven te krijgen over een vermeend lekken van gevoelige informatie. Regelmatig zien wij dat externe onderzoekers worden gevraagd om een oordeel te vellen over een bepaalde gedraging (zoals recentelijk door de gemeenteraad van Opsterland). Soms komt het niet zo ver: de fractie steekt de hand in eigen boezem en komt met een nieuwe kandidaat voor het raadslid dat de eer aan zichzelf gehouden heeft. Formeel is de burgemeester de hoeder van integere besluitvorming. Maar ook de griffier speelt een cruciale rol. Vaak zullen raadsleden zich als eerste tot de griffier wenden wanneer ze worstelen met een vermoeden dat er sprake is van een misstand. Hoe toets je dan of dit signaal serieus is en nader moet worden onderzocht? Als er externe onderzoekers over de vloer komen, hoe kunnen deze onderscheid maken tussen plaatselijke gebruiken (couleur locale) en de vraag of de betreffende functionaris grensoverschrijdend heeft gehandeld? Wat zijn hier de ervaringen in de diverse gemeenten?

Werkgroep II: Quis custodiet ipsos custodes?                       (‘wie bewaakt de toezichthouders?’)

Geert Pieter Vermeulen             (voorzitter rekenkamer De Fryske Marren) (gespreksleiding)

Rekenkamers nemen anderen de maat. Hoe zorgen zij er voor dat ze zelf zorgvuldig en integer zijn en zich niet voor (politieke) karretjes laten spannen? Is er een limiet aan het aantal rekenkamerfuncties dat een rekenkamerfunctionaris mag vervullen? Kan je een onderzoeksopdracht uitvoeren in opdracht van een rekenkamercommissie waarvan je zelf lid bent? Wat te doen wanneer een bevriende onderzoeker inschrijft op een offerte-uitvraag? Lukt het de eigen politieke (voor)oordelen uit te schakelen bij het vellen van een doelmatigheidsoordeel? Ook valt te denken aan de inhoud en strekking van het jaarverslag, de verantwoording over de afzonderlijke onderzoeken (opzet/werkwijze/uitvoering/bevindingen/hoor & wederhoor), hoe transparant is men ten aanzien van de aanbesteding en werkwijze, wordt er niet alleen gesproken over het functioneren van de leden, maar tevens over het functioneren van de rekenkamer als geheel met de raad? En: Hoe doe je dat dan? Hoe integer is de rekenkamer zelf? Hoe stel je dat vast en hoe communiceer je daar over? Wordt er wel eens per jaar een functioneringsgesprek gevoerd met de voorzitter van de rekenkamer?

Werkgroep III:             Integriteitsaspecten in regulier rekenkameronderzoek

Michiel Herweijer          (directeur Noordelijke Rekenkamer) (gespreksleiding)

De Rekenkamer Smallingerland onderzocht in hoeverre het vastgestelde integriteitsbeleid ook tot uitvoering werd gebracht. De Rekenkamer Assen bracht in kaart hoe het staat met de vertrouwelijkheid van raadsgegevens. De Rekenkamer Hoogeveen bracht in kaart welke integriteitsrisico’s er zijn wanneer de gemeente de Horecafunctie in het centrale sportcomplex gaat verhuren. Toch is de standaardwerkwijze in veel rekenkameronderzoek dat er ten aanzien van de inhuur van externen, het verlenen van subsidies of het uitoefenen van toezicht naar allerlei aspecten wordt gekeken: doelmatigheid, informatievoorziening aan de raad, doelbereiking, maar dat nu juist de integriteitsrisico’s niet worden benoemd en niet grondig werden onderzocht. Moeten we niet vaker in het reguliere rekenkameronderzoek ook het aspect integriteit en integriteitsrisico’s meenemen? Wat zijn de ervaringen van de verschillende rekenkamercommissies?

6. Afsluiting, in de Raadszaal (16.00 uur – 16.20 uur)

Dagvoorzitter Ina Middelkamp                Terugkoppeling uit de drie werkgroepen:

Hebben we er wat van opgestoken? En wat zijn dan die dilemma’s die we goed in vizier moeten houden?

7. Napraten met hapje en drankje