SCP: herbezinning op langdurige zorg is gewenst
Op 27 juni heeft het SCP het eindrapport landelijke evaluatie Hervorming Langdurige Zorg gepubliceerd. SCP concludeert dat een aantal doelen inmiddels bereikt is. Ouderen wonen langer zelfstandig en instellingsbewoners krijgen meer eigen regie. En de uitgaven aan langdurige zorg en ondersteuning groeien minder hard dan voorheen.
Andere doelen zijn niet behaald. Er is bijvoorbeeld geen toename te zien van maatschappelijke participatie onder zelfstandig wonende mensen met een beperking. En hoewel de overheid hoopt op meer inzet van mantelzorgers en vrijwilligers, blijkt dit in de praktijk niet altijd mogelijk. Er zijn ook knelpunten in de uitvoeringspraktijk. Zo vindt een deel van de zorgvragers het moeilijk om de weg te vinden naar de zorg en ondersteuning die ze nodig hebben.
Langer zelfstandig wonen onder ouderen neemt toe, mede als gevolg van het overheidsbeleid. De participatie, redzaamheid en kwaliteit van leven van verschillende groepen zelfstandig wonende mensen met beperkingen zijn tot en met 2016 niet toegenomen.
Mensen vinden de weg naar de juiste hulp niet altijd
Een deel van de mensen met een behoefte aan zorg of ondersteuning heeft moeite om de weg te vinden naar de juiste hulp. Dit blijkt uit gegevens van mensen die (uiteindelijk) bij de gemeente of het Centrum indicatiestelling zorg terecht komen. Veel mensen weten niet dat zij hierbij geholpen kunnen worden door een onafhankelijke cliëntondersteuner. In de praktijk blijkt er geen integrale toegang te zijn tot de verschillende vormen van langdurige zorg en ondersteuning. Voor mensen met meerdere hulpbehoeften ontbreekt vaak een professionele regievoerder die alle hulp coördineert.
Minder mensen in instellingen; gemeenten geven vaak een maatwerkvoorziening
Door de toelatingscriteria voor zorg in instellingen vanuit de Wet langdurige zorg (Wlz) is het aantal mensen dat zware zorg in instellingen ontvangt, afgenomen. Mensen die (nog) zelfstandig wonen en een ondersteuningsbehoefte hebben, kunnen zich bij de gemeente melden voor ondersteuning vanuit de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) 2015 of zorg vragen bij de wijkverpleging. Deze Wmo-melders krijgen van de gemeente in de meeste gevallen een maatwerkvoorziening. Gemeenten zien het gebruik van maatwerkvoorzieningen niet afnemen, maar dat van lichtere voorzieningen wel stijgen. Door een gebrek aan eenduidige gegevens weten we niet of de afname van zorg in instellingen wordt gecompenseerd door een toename van zorg en ondersteuning van gemeenten en de wijkverpleging. Volgens diverse zorgprofessionals heeft een deel van de thuiswonende cliënten met complexe zorgbehoeften eigenlijk zorg in een instelling nodig.
Het merendeel van de Wmo-melders die een maatwerkvoorziening van de gemeente ontvangen en de meeste ontvangers van wijkverpleging zijn positief over deze hulp.
Voorgestelde oplossingen
Om de knelpunten aan te pakken zijn ten eerste betere cliëntondersteuning en informatievoorziening over de toegangsroutes naar en binnen de langdurige zorg en ondersteuning van belang. Ook zijn oplossingen nodig voor het gesignaleerde ‘gat’ tussen de zorg en ondersteuning thuis en in instellingen. Mensen met verschillende hulpbehoeften zijn gebaat bij professionele regievoerders die alle hulp organiseren en coördineren. Daarnaast is volgens het SCP een herbezinning nodig op enkele aannamen achter de hervorming: het onderzoek laat zien dat sommige doelen niet voor alle groepen van zorgbehoevenden haalbaar zijn en dat mensen niet méér voor elkaar zijn gaan zorgen.
Link naar het volledige rapport 'Veranderde zorg en ondersteuning voor mensen met een beperking. Landelijke evaluatie van de Hervorming Langdurige Zorg'