Meta-analyse rekenkamerrapporten Woonbeleid
Noodzaak voor gemeenten om te streven naar concrete en meetbare doelstellingen en acties
Het is noodzaak voor gemeenten om beleidsambities te vertalen naar concrete en meetbare doelstellingen en acties, om zo effectieve sturing, monitoring en evaluatie mogelijk te maken. Dat is de conclusie van een meta-analyse van woonbeleid die architecten- en ingenieursadviesbureau SWECO heeft uitgevoerd in opdracht van de Nederlandse Vereniging van Rekenkamers & Rekenkamercommissies (NVRR).
Rekenkameronderzoeken bieden een schat aan informatie op gemeentelijk niveau. In het onderzoek van SWECO zijn 62 rekenkamerrapporten uit de periode 2015 – 2023 geanalyseerd om inzicht te bieden in de beleidsmatige vraagstukken en de lessen die hieruit volgen. Daarnaast werden gemeente overstijgende vraagstukken en lacunes in het woonbeleid geïdentificeerd.
Voorkom vertraging door op tijd informeren van de raad
Het onderzoek geeft belangrijke inzichten en aanbevelingen voor rekenkamers zelf, maar ook voor andere partijen – zoals gemeenten, regio’s, provincies en landelijke beleidsmakers. Naast het advies om te steven naar concrete en meetbare doelstellingen en acties, adviseert het rapport ook een versterking van de kaderstellende en controlerende rol van de gemeenteraad. De raad wordt vaak achteraf geïnformeerd. Dit kan een vertragend effect hebben, omdat in de praktijk raadsleden regelmatig de uitgangspunten van bijvoorbeeld een keuzenotitie of beleidsplan ter discussie stellen. Dit kan voorkomen worden door de betrokkenheid van de raad te vergroten en vooraf kaders aan de raad te vragen en/of vast te laten stellen.
Veranderde positie van wonen
Er zijn in de periode 2015 – 2023 veel vergelijkbare onderzoeken uitgevoerd naar de resultaten en effectiviteit van het totale woonbeleid en de sturingsmogelijkheden. Deze brede focus komt voort uit de veranderende positie van wonen in het maatschappelijk debat; Van de gedachte “de woningmarkt is klaar” naar de huidige woningcrisis waarbij wonen een dringend thema op de agenda is geworden. Om het woonbeleid (weer) op te pakken zochten rekenkamers eerst inzicht in het woonbeleid dat werd gevoerd in de totale breedte. Dit leidt tot vergelijkbare conclusies en aanbevelingen.
De onderzoeken die zich richten op de totaliteit van het woonbeleid leveren vaak meer oppervlakkige conclusies en aanbevelingen op dan onderzoeken die zich richten op specifieke thema’s binnen het woonbeleid. Een aanbeveling is om in het vervolg specifieker onderzoek te doen naar bepaalde thema’s of de effectiviteit van bepaalde instrumenten die gemeenten inzetten om zo te komen tot meer verdiepende inzichten.
Meer sturing vanuit de overheid, hoe effectief is dat?
Nu wordt de regie op wonen weer versterkt. De effecten van de nieuwe maatregelen moeten nog doorwerken. Denk aan de woondeals die zijn gesloten en wetwijzigingen die voorliggen, zoals de wet regie op de volkshuisvesting. Ook gemeenten zelf krijgen meer ruimte om invloed te hebben op het wonen, bijvoorbeeld met de opkoopbescherming en de wet goed verhuurderschap. De komende jaren is het interessant om de effectiviteit van deze maatregelen te onderzoeken.
Van elkaar leren in de lunchwebinar op 8 februari 2024
De NVRR en SWECO hopen dat dit rapport gemeenten zal helpen om van elkaar te leren, hun woonbeleid te verbeteren en de uitdagingen op de woningmarkt effectiever aan te pakken. De volledige meta-analyse is beschikbaar via het Metadossier Woonbeleid van de NVRR.
En luister mee naar het lunchwebinar op 8 februari 2024 van 12:00 tot 13:00. Schrijf je hier in.